Zandkoliek: voorkomen is beter dan genezen

Je wilt graag dat je paard ook in het najaar en in de winter voldoende buiten komt. En dus laat je hem elke dag zoveel mogelijk in de paddock of in de wei lopen. ‘s Avonds voordat het donker wordt, haal je ‘m binnen en dan begint het… je paard vertoont tekenen van koliek. Zandkoliek.

Waarom eet een paard zand?

Het komt vaak voor dat paarden zand binnen krijgen tijdens het eten van (te) kort gras of restjes hooi. Het kan ook zijn dat ze behoefte hebben aan bepaalde mineralen.  

Koliek, diarree, vermageren

Zand in de darmen kan niet alleen koliek veroorzaken; ook vermageren of diarree kan wijzen op zand in de maag. Je paard kan ineens last krijgen van heftige koliek of juist meerdere keren een lichte vorm van koliek vertonen. Voor diarree geldt hetzelfde: die kan acuut en heftig zijn of juist lang duren en niet heel opvallend zijn. Langzaam vermageren zonder koliek of diarree komt ook voor.

Zand hoopt zich op

Krijgt je paard zand binnen, dan wordt dat bij een gezonde maag-darm-werking afgevoerd via de mest. Soms echter hoopt het zand zich op in de dikke darm en veroorzaakt daar problemen. De wand van de dikke darm kan worden beschadigd, er kan verstopping optreden en/of de motiliteit (= bewegingen) van het darmkanaal kan worden geremd. Ook gasophoping kan een gevolg zijn van zand in de darmen.

Zand eten voorkomen

Het eten van zand kun je zoveel mogelijk uitsluiten. Zorg dat je paard in de paddock of wei extra ruwvoer tot zijn beschikking heeft, maar geef het op een harde ondergrond of vanuit een voerbak, zodat je paard geen zand kan opnemen als hij de laatste plukjes hooi eet. Zorg ook voor een liksteen die in de behoefte aan mineralen kan voorzien.

Zandtest

Twijfel je of je paard toch zand in zijn darmen heeft, waardoor de kans op zandkoliek aanwezig is? Dat kun je thuis heel simpel testen.

• Los drie normale mestballen op in water in een plastic handschoen.

• De mestballen mogen niet in het zand hebben gelegen.

• Deze test kun je doen met koud of warm water. Met warm water lost de mest sneller op.

• Zand is zwaarder dan mest, dus zakt het zand naar de vingertoppen van de handschoen.

• Ligt er na een half uur meer dan een theelepel zand in de vingertoppen, dan is de kans aanwezig dat de hoeveelheid zand in de darmen tot verstopping en koliek leidt.

• Om een goed beeld te krijgen, is het advies de test meerdere dagen achter elkaar te doen, omdat zand niet steeds met de mest wordt uitgescheiden.

Symptomen zandkoliek

Een paard met zandkoliek vertoont verschillende symptomen, die niet verschillen van ‘gewone’ koliek.

• Schrapen

• Naar de buik kijken

• Sloomheid

• Niet willen eten

• Rollen, liggen, opstaan (onrustig gedrag)

• Verhoging (koorts)

• Proberen te mesten (maar dat lukt niet)

• Dunnere ontlasting of juist erg vaste mestballen (afwijkende ontlasting)

Wat te doen bij zandkoliek?

Denk je dat jouw paard zandkoliek heeft, wacht dan niet te lang af en bel je dierenarts. Zand kan een volledige verstopping veroorzaken of zelfs een draaiing of verplaatsing van de dikke darm tot gevolg hebben.

Behandeling van zandkoliek

De behandeling van zandkoliek hangt af van de ernst van de koliek. De dierenarts zal een röntgenfoto moeten maken om te kijken hoeveel zand er in de darmen van het paard zit. Indien noodzakelijk kan er een operatie volgen of gebruiken ze een neus-maagsonde en trechter waar laxeermiddel en psylliumzaadjes doorheen gaan. Dit loopt dan regelrecht van de neus naar de maag. Hier volgt het de normale weg door de darmen en poept het paard de zaadjes met zand uit. Dit duur ongeveer vijf tot zeven dagen, waarbij er dagelijks een nieuwe dosis via de neus-maagsonde wordt gegeven. Afhankelijk van de hoeveelheid zand in de darmen, zal daarna het paard voor bepaalde tijd de psyllium op normale wijze via het voer aangeboden krijgen. Naderhand worden er weer röntgenfoto’s gemaakt, om te kijken of het zand uit de darmen verdwenen is. Alleen door het maken van röntgenfoto’s kan daadwerkelijk bekeken worden hoeveel zand er in de darmen van het paard zit.

Meer aan de hand

Je paard zal na deze behandeling over het algemeen snel herstellen en verlost zijn van de pijn. Is dat niet het geval, dan is er waarschijnlijk meer aan de hand. Het kan zijn dat er een slag in de darmen zit. Een operatie is dan onvermijdelijk. Voorkomen is ook nu weer beter dan genezen! Zorg er dus voor dat de kans dat je paard zand binnenkrijgt zo klein mogelijk is.

Zandkuur

Wil je de zekerheid dat het zand via de mest de darmen verlaat, geef je paard dan regelmatig een zandkuur in de vorm van bijvoorbeeld psylliumzaad, psylliumvezels en/of lijnzaad. Psyllium is een beproefd middel, dat ervoor zorgt dat een teveel aan zand afgevoerd wordt. De

aangegeven doseringen zijn echter vaak veel te laag, waardoor het niet het gewenste effect heeft. Wanneer je weet dat je paard schoon is van zand in de darmen, is de Subli Psyllium Slobber en product wat preventief gebruikt kan worden ter ondersteuning.