De fructaanindex; waarom is dit zo belangrijk voor jou als paardenbezitter?

Wat is de fructaanindex?

De fructaanindex is een maatstaf die het gehalte aan fructanen in gras en hooi weergeeft. Fructanen zijn complexe suikers (koolhydraten) die door planten worden geproduceerd, vooral in koudere seizoenen of na periodes van stress zoals droogte. Deze suikers zijn een belangrijke energiebron voor planten, maar kunnen problematisch zijn voor paarden, vooral voor diegenen die gevoelig zijn voor hoefbevangenheid.

Fructanen worden niet direct door de paardenmaag verteerd, maar komen terecht in de dikke darm, waar ze gefermenteerd worden door bacteriën. Dit proces kan leiden tot de productie van melkzuur en andere stoffen die de darmflora en -gezondheid kunnen verstoren, wat vervolgens kan leiden tot hoefbevangenheid.

Waarom is de fructaanindex belangrijk voor paardenhouders?

Vooral wanneer je paard of pony gevoelig is voor hoefbevangenheid of voor overgewicht is het belangrijk om de fructaanindex in de gaten te houden.

Hoefbevangenheid is een pijnlijke aandoening voor paarden, die vaak wordt geassocieerd met een hoge inname van suikers en fructanen. Door de fructaanindex van het rantsoen te monitoren, kan je beter inschatten of het gras of hooi dat je paard eet, een verhoogd risico op hoefbevangenheid vormt. Daarnaast kan het begrijpen en beheren van de fructaanindex je helpen om een gezonder en beter gebalanceerd rantsoen samen te stellen voor je paard of pony.

Maar ook wanneer je paard of pony niet gevoelig is voor hoefbevangenheid of overgewicht is het goed om de fructaanindex in de gaten te houden. Een stabiel rantsoen met lage fructaanniveaus kan bijdragen aan een gezonde darmflora en een betere spijsvertering.

Wanneer wordt het fructaangehalte in het gras hoog?

Het fructaangehalte in gras kan aanzienlijk stijgen onder bepaalde omstandigheden, vooral wanneer het gras voldoende zonlicht ontvangt, maar niet kan groeien. Dit resulteert in de opslag van fructaan in de plant, wat risico's kan opleveren voor paarden. Hier zijn de belangrijkste redenen waarom het fructaangehalte kan oplopen:

Lage temperatuur

Wanneer de temperatuur te laag is, vertraagt de groei van het gras. Ondanks voldoende zonlicht, kan het gras bij lage temperaturen geen fructaan gebruiken voor groei. Het overtollige fructaan wordt dan opgeslagen in de plant. Dit komt vaak voor tijdens de koudere maanden van het jaar, vooral in het vroege voorjaar en late najaar.

Te weinig water

Gebrek aan water is een andere factor die de groei van gras belemmert. Als er onvoldoende water beschikbaar is, kan het gras niet groeien, zelfs als er veel zonlicht is. Dit leidt tot de opslag van fructaan. Zodra er weer voldoende regen valt, kan het gras snel groeien en het opgeslagen fructaan gebruiken, wat vaak resulteert in een snelle en explosieve groeispurt.

Weinig voedingsstoffen

Gras dat groeit op bodem met weinig voedingsstoffen, zoals onbemeste weiden, kan fructaan ook niet effectief gebruiken voor groei. Het geproduceerde fructaan blijft dan in de plant opgeslagen. In de praktijk betekent dit dat gras op voedingsarme grond vaak hogere fructaangehaltes heeft dan gras op bemeste grond. Dit maakt onbemest gras gevaarlijker voor paarden, omdat het risico op hoge fructaanniveaus en daarmee gerelateerde gezondheidsproblemen groter is.

Door aandacht te besteden aan deze factoren en het weidebeheer aan te passen, kan je het risico op hoge fructaanniveaus in het gras verminderen.

Hoe weet je hoeveel fructaan er in het gras zit?

Fructaanniveaus in gras kunnen sterk variëren afhankelijk van het seizoen en de weersomstandigheden. In het voorjaar en najaar zijn de fructaanniveaus vaak het hoogst, vooral tijdens koude nachten en zonnige dagen. Het is belangrijk om gedurende deze perioden extra waakzaam te zijn en het weidebeheer aan te passen.

Maar ook de grassoort speelt een grote rol. Koeiengras zoals Italiaans Raaijgras heeft vaak een hoog fructaanniveau, waar dit bij het Engels Raaijgras dan weer wat minder is. Roodzwenk, Veldbeemd en Tomothee zij dan nog weer een stuk lager in fructaanniveau.  

Om het fructaanniveau in het gras te monitoren kan je gebruik maken van de fructaanindex van Paard Natuurlijk. Dit is een actuele fructaanindex, die per regio een indicatie geeft van de mogelijke hoeveelheid fructaan in het gras.

Deze index wordt gemaakt op basis van de temperatuur en hoeveelheid zon. Er wordt dus geen rekening gehouden met andere factoren zoals bemesting, type gras, aanwezigheid van schaduwplekken etc.

Naast deze index is het natuurlijk vooral ook heel belangrijk om je paard goed te observeren. Let op tekenen van ongemak, gedragsveranderingen of symptomen van hoefbevangenheid, zoals gevoeligheid in de hoeven of kreupelheid. Aanpassingen in het weidebeheer, zoals het beperken van weidetijd tijdens risicovolle periodes of het gebruik van een graasmasker, kunnen helpen bij het reguleren van de fructaaninname.

Praktische tips

• Verdeel je weide(s) in kleinere delen en roteer het grazen om overbegrazing en stress van het gras te voorkomen. Dit kan namelijk weer leiden tot hogere fructaangehaltes.
• Gebruik voor bemesting van je land meststoffen die de bodemkwaliteit verbeteren en de groei van gezond gras bevorderen met lagere fructaangehaltes.
• Beperk de weidetijd tijdens risicovolle seizoenen of zet je paard of pony tijdens de middaguren op het weiland, wanneer het fructaanniveau lager is.
• Heeft je paard over pony snel last van overgewicht? Houd dan de lichaamsconditiescore bij om te zorgen dat je paard of pony niet te zwaar wordt, wat de kans op gezondheidsproblemen kan vergroten.

Kortom, het monitoren van de fructaanindex is een essentieel onderdeel van het beheer van de gezondheid en het welzijn van je paard of pony. Door bewuste keuzes te maken over weidebeheer, voeding en regelmatige controles, kan je het risico op hoefbevangenheid verminderen. Met de juiste kennis en voorzorgsmaatregelen kan de fructaanindex effectief worden beheerd.