Koliek bij paarden: begrijpen, herkennen en handelen

De grootse nachtmerrie van paardenbezitters; je komt op stal en je paard ligt te rollen en is onrustig. Alle alarmbellen beginnen te rinkelen, want het lijkt verdacht veel op koliek? Maar wat is nou precies koliek, welke verschijnselen hebben ze én het belangrijkste: wat te doen als je paard of pony koliek heeft? Het is namelijk essentieel om te weten wat koliek is, hoe je het kunt herkennen en hoe je adequaat kunt handelen om de gezondheid en het welzijn van je paard te waarborgen. In deze blog vertellen we je er alles over!

Wat is koliek nou precies?

Koliek is een overkoepelende term die wordt gebruikt om een breed scala aan aandoeningen te beschrijven die buikpijn bij paarden veroorzaken. Deze klachten bij koliek kunnen variëren van relatief milde problemen tot ernstige en potentieel levensbedreigende situaties. De oorzaken van koliek kunnen divers zijn en omvatten onder andere verstoppingen, gasophoping, darmdraaiing, ontstekingen en tumoren.

Welke soorten koliek zijn er?

Er zijn verschillende soorten koliek en soms is lastig te achterhalen om welke soort koliek het gaat. Toch proberen we de meest voorkomende soorten toe te lichten:

Gaskoliek:
Gaskoliek treedt op wanneer er zich overmatig gas ophoopt in de darmen van het paard. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals een plotselinge verandering in het dieet, onvolledige vertering van suikers in de dunne darm of een verstoorde darmflora. Paarden met gaskoliek kunnen rusteloos zijn, veel rollen en frequente pogingen doen om te mesten, alleen zonder succes.

Verstoppingskoliek:
Verstoppingskoliek wordt veroorzaakt door een obstructie of verstopping in de darmen van het paard. Deze verstopping kan veroorzaakt worden doordat paarden die veel stro eten, stengelig ruwvoer krijgen of vlas of krullen eten. Dit komt dan vast te zitten in de lussen die de dikke darm maakt. Paarden met verstoppingskoliek kunnen verminderde eetlust hebben, geen mest kunnen produceren, of kleine, harde mestballen laten vallen. De behandeling kan variëren van het toedienen van laxeermiddelen tot chirurgische ingrepen, afhankelijk van de ernst van de verstopping.

Zandkoliek:
Zandkoliek treedt op wanneer er zich zand of vuil ophoopt in de darmen van het paard. Dit kan gebeuren als het paard voedsel van de grond eet of graast op bodems met zand. De ophoping van zand kan leiden tot irritatie en ontsteking van de darmwand, wat resulteert in koliek. Symptomen van zandkoliek kunnen variëren, maar kunnen zich onder andere uiten door verminderde eetlust, gewichtsverlies en diarree. Om zandkoliek te voorkomen, kan je ruwvoer uit een verhoogde voerbak voeren en regelmatig een kuur Psyllium zaadjes (bij voorkeur maandelijks) geven om de hoeveelheid zand in het maag-darmkanaal te verminderen.

Krampkoliek
Bij krampkoliek heeft het paard heftige buikpijn, als gevolg van een verkramping van de darmen of een deel hiervan. Krampkoliek kan door verschillende factoren veroorzaakt worden. Te denken valt aan het veranderen van het rantsoen, worminfectie, verhuizing naar een andere stal of verandering van training. Ook stress kan een oorzaak zijn van krampkoliek. Deze vorm van koliek uit zich vaak in plotselinge en hevige pijn, rusteloosheid, overmatig rollen en trappen naar de buik. Aanvallen van krampkoliek kunnen periodiek optreden, met variabele intensiteit en snelle herstelperioden.

Dit zijn de meest voorkomende soorten van koliek. Maar iedere situatie is anders, en ieder paard reageert anders. Het is daarom raadzaam om bij het vermoeden van koliek altijd een dierenarts te raadplegen. Snelle handeling bij koliek kan van belang zijn!

Verschijnselen van koliek bij paarden

Het herkennen van de symptomen van koliek is enorm belangrijk, omdat een snelle reactie kan leiden tot een betere prognose voor het paard. Ze zijn al voorbij gekomen in deze blog, maar we noemen nog een keer enkele veelvoorkomende symptomen van koliek:

• Rusteloosheid en overmatig rollen:
  Paarden met koliek vertonen vaak tekenen van ongemak door rusteloosheid en proberen verlichting te vinden door overmatig te rollen.
• Verminderde eetlust:
  Een paard met koliek kan zijn normale eetlust verliezen en weinig interesse tonen in voedsel.
• Frequente veranderingen in houding:
  Het paard kan regelmatig van houding veranderen, zoals staan, liggen en weer opstaan, in een poging de pijn te verlichten.
• Onrustig drinkgedrag:
  Koliek kan ook leiden tot veranderingen in het drinkgedrag van het paard, zoals overmatig drinken of juist weigeren te drinken.
• Opgezette buik en/of zichtbare darmgeluiden:
  Een opgezette buik kan wijzen op koliek. Daarnaast kunnen abnormale darmgeluiden, zoals een verhoogde darmactiviteit of juist een afwezigheid van darmgeluiden, een symptoom van koliek zijn.

Wat te doen wanneer je paard koliek heeft?

Bij het vermoeden van koliek is het belangrijk om snel en adequaat te handelen. Hier zijn enkele stappen die je kunt ondernemen:

1. Bel direct een dierenarts: Een dierenarts is de enige professional die in staat is om een juiste diagnose te stellen en de juiste behandeling voor te schrijven. Wacht niet af in de hoop dat de symptomen vanzelf verdwijnen.
2. Houd je paard in beweging: Lichte beweging, zoals rustig stappen, kan soms helpen om de darmbeweging te stimuleren en de pijn te verlichten. Raadpleeg echter altijd eerst je dierenarts voordat je je paard gaat bewegen.
3. Bied geen eten of water aan: Hoewel het verleidelijk kan zijn om je paard eten of drinken aan te bieden, is het meestal het beste om dit niet te doen totdat de dierenarts de situatie heeft beoordeeld. In sommige gevallen kan het geven van voedsel of water juist de situatie verergeren.

De rol van voeding bij koliek bij paarden

Voeding speelt natuurlijk een essentiële rol in de algemene gezondheid van een paard, maar kan ook een rol spelen bij het risico op koliek. Enkele voedingsgerelateerde factoren die het risico op koliek kunnen vergroten zijn:

Onregelmatige voeding:
Plotselinge veranderingen in het voedingspatroon of onregelmatige voedingsschema's kunnen bijdragen aan het ontstaan van koliek. Het is belangrijk om veranderingen in het rantsoen van je paard geleidelijk door te voeren en een regelmatig voedingsschema aan te houden.

Onvoldoende vezelinname:
Een gebrek aan vezels in het rantsoen kan de darmgezondheid negatief beïnvloeden en het risico op koliek verhogen. Zorg ervoor dat je paard voldoende kwalitatief ruwvoer, zoals hooi of gras, krijgt.

Onvoldoende waterinname:
Uitdroging kan de kans op verstoppingen vergroten. Zorg ervoor dat je paard altijd toegang heeft tot schoon en vers water.

Conclusie

Koliek is een ernstige aandoening die onmiddellijke aandacht vereist. Als paardenbezitter is het van belang om de symptomen van koliek te herkennen en snel te handelen door een dierenarts te raadplegen. Het is ook belangrijk om aandacht te besteden aan het voedingsmanagement van je paard, omdat een goed uitgebalanceerd rantsoen kan bijdragen aan het verminderen van het risico op koliek. Onthoud dat preventieve maatregelen, zoals geleidelijke veranderingen in het rantsoen en regelmatige voedingsschema's, kunnen helpen om het welzijn van je paard te waarborgen en koliek te voorkomen.