Verminder je met goed voerbeleid de kans op spierbevangenheid?

Spierbevangenheid is een pijnlijke aandoening voor paarden. De spieren in met name de achterhand en rug verstijven en worden hard als een paard bevangen is. Dit verstijven is bij een zware aanval van spierbevangenheid zelfs zo ernstig, dat een paard niet meer kan lopen. Je kunt met goed voerbeleid zelf veel paardenleed voorkomen door spierbevangenheid voorkomen. Hieronder lees je hoe je dat doet.

Oorzaken spierbevangenheid

Spierbevangenheid heet ook wel maandagziekte of tying-up en is een vorm van werk-gerelateerde myopathie, een verzamelnaam voor allerlei spieraandoeningen bij paarden. De aandoening kwam in de tijd dat paarden nog elke dag zwaar (boeren)werk deden vaak voor op maandag. Die paarden werkten de hele week hard, behalve op zondag. Terwijl ze dan vaak wel dezelfde hoeveelheid krachtvoer aten als op werkdagen. In het geven van veel krachtvoer tijdens dagen van rust ligt de meest voorkomende oorzaak van spierbevangenheid, namelijk een disbalans in energie-inname en energieverbruik.

Een spierbevangen paard krijgt meer energie uit krachtvoer binnen dan het met inspanning verbrandt. Door de ophoping aan energierijke stoffen in de spieren ontstaat er bij inspanning van de spier een overschot aan afvalstoffen in de vorm van melkzuur. Dit hoopt zich op in de spier en het paard wordt stijf. In een zwaardere vorm van spierbevangenheid verbrandt het lichaam zelfs de spiercellen zelf. Wat vaak tot ernstige spierschade leidt. Het energieoverschot door een teveel krachtvoer is wel de meest voorkomende, maar niet de enige oorzaak van spierbevangenheid. De aandoening ontstaat soms ook door bijvoorbeeld:

• Ziektes zoals PSSM en RER
• Een elektrolytentekort
• Te grote inspanningen in verhouding tot de spierconditie
• Langdurig een te energierijk rantsoen
• Tekorten aan selenium of vitamine E
• Afwijkingen in de stofwisseling
• Oververhitting
• Eten van esdoornbladeren (atypische vorm van spierbevangenheid)

Verschijningsvormen van spierbevangenheid

De aandoening komt in verschillende gradaties voor. In de meest lichte vorm is je paard wat stijf, bolt de rug wat op en wil niet graag lopen. Sommige paarden gaan schrapen met de voorbenen, wat een teken van ongemak is. De lichte vorm van spierbevangenheid lijkt zo een beetje op koliek.

Is de aandoening ernstiger? Dan zie je een paard wat eigenlijk liever niet beweegt. Als het dier dat toch doet, dan gaat dat met heel stijve en korte passen. Het dier gaat zweten, schrapen en de spieren van de achterhand zijn pijnlijk hard en trillen soms. Daarnaast kan het zijn dat de urine van je paard bruinachtig van kleur is. Dit komt door het teveel aan vanuit de spieren vrijkomende afvalstoffen in de urine.

Heeft je paard een zware en acute aanval van spierbevangenheid? Dan kan het totaal verstijfde dier vaak simpelweg helemaal niet meer lopen. Ga dit dan ook zeker niet afdwingen, het zal flinke schade aanrichten in de spieren. Je paard zal proberen te liggen, zwaar zweten en ademen. Het toont vaak angst en in de zwaarste vorm van spierbevangenheid is de urine heel donkerbruin van kleur.

Welke gradatie van tying-up je paard ook heeft, zet het stil, houd het warm, laat het niets eten en overleg met de dierenarts. De dierenarts geeft je paard pijnstilling en ontstekingsremmers. In zware gevallen aangevuld met een infuus en vitamine E. Vaak moet een bevangen paard ook een paar dagen boxrust met een aangepast rantsoen.

Voorkomen van spierbevangenheid

Aan je paard specifiek aanpassen van de hoeveelheid (kracht)voer en een goede warming-up en cooling-down tijdens het werk zijn twee belangrijkste onderdelen bij het voorkomen van de ophoping van afvalstoffen in de spieren. Daarnaast dragen ook de volgende maatregelen nog bij aan het voorkomen van spierbevangenheid:

• Kies voor krachtvoer met minder zetmeel en suikers, zoals de Subli Ponybrok + , de Voermeesters Efficiënt of de Masters Structovit brokken.
• Kies voor krachtvoer met een hoog vetpercentage zoals de Masters Omega Plus of voer de Omega 369 Mix van Subli bij als supplement.
• Geef op rustdagen en op de avond ervoor geen of maximaal 25-50% van de normale hoeveelheid krachtvoer
• Geef je paard extra vitamine E en C
• Voeg regelmatig spierontspannende en daardoor afvalstoffen afvoerende stapmomenten toe aan je training
• Geef je paard ook op rustdagen voldoende vrije beweging